در مورد کتاب بحارالانوار
بحارالانوار کتاب نفیس و با ارزشی است که در آن مجموعه ای ازروایات که پراکنده و متفرق بودند, توسط عالم فرزانه مرحوم علامهء مجلسی باهمکاری شاگردانش جمع آوری شد.
ایشان این کتاب را از حدود 85کتاب جمع آوری کرد, که مشتمل بر هزاران حدیث در زمینه های اصول و فروع دین و توحید و معاد و بهشت و جهنم و نبوت وشرح حال پیامبران و ائمه : و خلقت عالم و آسمان ها و ستارگان و ایمان و کفر وکیفیت زندگی و چگونگی معاشرت با مردم و نماز و روزه و حج و جهاد و امر به معروف و نهی از منکر و معاملات و کسب های حلال و حرام و قرآن و قرائت آن وفضائل سوره ها و ذکر و دعا و... است .
ایشان در ذیل بسیاری از احادیث و مطالب کلامی و تفسیری , مشکلات روایی را بیان کرده است . این مجموع 110جلد است که چند جلد که دربارهء حضرت مهدی 7است , توسط آقای علی دوانی به نام به فارسی ترجمه شده و بقیه ترجمه نشده است . بحارالانوار مجموعه ای کامل از معارف و اخلاق واعتقادات است که از طریق خاندان عصمت و طهارت برای ما به یادگار مانده است
سؤال:میزان صحت و اعتبار کتاب بحارالانوار و احادیث نقل شده در آن، چه اندازه است؟
| جواب: علامه مجلسی(ره) و کسانی که همانند ایشان بوده و هستند، دارای دو گونه کار در زمینه احادیث اند: 1- گردآوری و طبقه بندی، 2- نقد و بررسی. کسی که اندک اطلاعی در مورد آثار علامه مجلسی(ره) داشته باشد به آسانی در می یابد که روش آن مرحوم در بحارالانوار گردآوری و طبقه بندی بوده است. کاری که هر محققی در آغاز کار تحقیق باید به آن بپردازد. کار علامه مجلسی در زمان خود کار بسیار لازم و ضروری بوده است؛ چرا که شیعه قرن ها در تحت فشار دستگاه های حکومتی بوده و از همین رو بسیاری از احادیث و آثار آن نابود شده بود و یا در خطر نابودی قرار داشت. بقای کتاب و حدیث نیز در آن زمان به نوشتن و انتشار دستی وابسته بوده است. ازاین رو اگر کتابی نوشته نمی شد واز روی آن نسخه های متعدد منتشر نمی گردید، از بین می رفت؛ چنان که آثار فراوانی از بزرگان عالم اسلام به همین دلیل و به دلیل حوادث و پیشامدها، از بین رفته است. علامه مجلسی(ره) در روزگار کوتاهی که فرصتی برای شیعه پدید آمده بود (نسبت به تاریخ اسلام) همت نهاد و کتاب های رو به نابودی شیعه را از اقصی نقاط عالم اسلام گردآوری و به طبقه بندی احادیث و تبویب آنها همت گماشت، حاصل این کار مجموعه گران قدر «بحارالانوار» و نیز «عوالم بحرانی» است. شأن محقق در مرحله تتبع تنها گردآوری است؛ اما علامه مجلسی(ره) چهره دیگری دارد که آن چهره نقد و بررسی است. کتاب شریف «مرآة العقول» - که شرح و نقد علمی ودقیق کتاب گران قدر کافی است - این جایگاه علامه را به روشنی آشکار می سازد. متأسفانه برخی که از وادی تحقیق دورند، تنها یک چهره کار را دیده اند؛ گرچه آن نیز در جای خود کاری لازم و ضروری بوده است (گردآوری) و اگر بنا باشد محدث روایاتی را که فقط به نظر او صحیح می رسد گردآوری کند، این کار عوارض بسیار نامطلوبی را در پی خواهد داشت: اولاً، بسیاری از احادیث به دلیل عدم نقل (به ویژه در گذشته ها) متروک و محجور می ماند و کم کم از بین می رفت. ثانیاً، نظر محدث نوعاً نظری است اجتهادی که بر طبق مبانی خود آن را برمی گزیند. چه بسیار مواردی که محدثی حدیثی را صحیح می داند ولی محدث دیگر بر طبق ادله آن را رد می کند و برعکس. بنابراین حذف روایات، بستن راه تحقیق به روی دیگران است. چه بسا امروز حدیثی فهمیده نشود؛ ولی فردا همان حدیث راه گشای آیندگان باشد و... و یا با نقطه نظرهای اجتهادی تازه، راه برای اثبات صحت سند آن فراهم گردد |
